Arcydzięgiel lekarski działanie i zastosowanie

Przetwory z arcydzięgla są uznane za stomachicum, carminativum oraz tonicum nervinum. Szczególne zastosowanie mają przy bezsoczności żołądka (achylia gastrica), nieżytach jelita grubego (colitis), biegunkach (diarrhoea), braku łaknienia na tle nerwowym (anorexia hysterica), niestrawności (dyspepsja), zapaleniu jelita cienkiego (enteritis), zapaleniu żołądka (gastritis) czy niewydolności wątroby (in-sufficientia hepatis). Arcydzięgiel zmniejsza też stany pobudzenia nerwowego na tle powyższych chorób, a także wtórne niekorzystne objawy ze strony serca. Może być stosowany objawowo przy zgadze, odbijaniu, wzdęciach i bólach brzucha. Zewnętrznie używa się do wcierań samego olejku lub innych przetworów, w skład których wchodzi Arcydzięgiel (łagodzą one bóle gośćcowe i nerwobóle).
Zawarte w surowcu kumaryny, przede wszystkim angelicyna, wykazują wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (działanie uspokajające), a także właściwości spazmolityczne, porównywalne z papaweryną, i właściwości hipotensyjne.Ekstrakty z owoców Archangelica officinalis Hoffm. hamują rozwój dermatofitów z rodzaju Trichophyton i Microsporum oraz działają przeciwbakteryjnie.

Arcydzięgiel lekarski – Opis

Archangelica officinalis – Arcydzięgiel lekarski, Arcydzięgiel litwor
Apiaceae – Selerowate

Arcydzięgiel litwor dostarcza następujących surowców: Radix Angelicae korzeń arcydzięgla, zbierany jesienią lub na wiosnę pierwszego roku wegetacyjnego; Fructus Angelicae owoc arcydzięgla; Folium Angelicae liść arcydzięgla, używany tylko w medycynie ludowej. Spotykany u nas powszechnie dzięgiel leśny Angelica silvestris L. ma takie samo zastosowanie jak arcydzięgiel, lecz działa o wiele słabiej.

Korzeń arcydzięgla jest aromatycznym surowcem olejkowym, zawierającym do 1,5% olejku eterycznego, którego głównym składnikiem jest β-felandren, α-pinen, p-cymen oraz kwasy hydroksydekapentanowy i masłowy. Charakterystyczny zapach pochodzi od makrocyklicznego laktonu – pentadekanolidu i tridekanolidu.Innymi składnikami o znaczeniu farmakologicznym są kumaryny: angelicyna, ostol, ostenol, imeratoryna, ksantotoksyna, bergapten, umbelifron oraz umbeliprenina. W surowcu występują ponadto małe ilości garbników i flawonoidów, m.in. pochodne naryngeniny – archangelon i 7,4-diprenylonaryngenina oraz estry β-sitosterolu z kwasem palmitynowym i arachidowym. Owoce zawierają olej tłusty, olejek lotny ok. 1,5% i inne wyżej wymienione substancje.

Arcydzięgiel lekarski – Wygląd i pochodzenie

Arcydzięgiel jest rośliną dwuletnią, dorastającą do 150 cm wysokości. Łodygę ma bruzdowaną, mocną, dętą, a jego liście są 2,3 – krotnie pierzaste, o listkach sercowatojajowatych. Kwiaty zebrane są w baldachy białawozielone lub żółtawozielone. Drobny owoc to rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki. Cała roślina przyjemnie pachnie. Liście dolne są bardzo duże. Rośnie przy wodach, na glebach wilgotnych lub podmokłych, głównie na pogórzu i w górach, często uprawiany. Kwitnie od czerwca do sierpnia.